مسئولیت مدنی ناشی از ورود زیان بدنی به متوفا

اگر به جسد انسان، پس از مرگ، آسیبی برسد، تحلیل موضوع به‌ویژه از نظر شناخت زیان‌دیده شایان توجه است: آیا خودِ متوفا را باید زیان‌دیده شمرد؟ تردید از اینجا آغاز می‌شود که او فوت کرده و اهلیتش را از دست داده است، بنابراین، نمی‌تواند نسبت به بدنش حقی داشته باشد، به‌علاوه، او درد و رنج بدنی را احساس نمی‌کند، پس تصور ورود زیان بدنی به وی دشوار است. در نتیجه، نمی‌توان «درگذشته» را نسبت به لطمۀ وارده به جسمش، زیان‌دیده شمرد. گزینۀ بعدی، تلقی وراث درگذشته به‌عنوان زیان‌دیده است، اما این تحلیل نیز با ظاهر قانون مجازات اسلامی سازگار نیست. به‌نظر می‌رسد با نفی دو گزینۀ یادشده، جامعه را باید زیان‌دیدۀ اصلی به‌شمار آورد؛ چه این جامعه و به بیان بهتر، اشخاص زنده‌ هستند که با لطمۀ وارده به جسم بی‌جانِ یکی از همنوعانشان دچار لطمه شده‌اند و امنیت خاطر و آرامششان برهم‌ خورده است؛ بدین ترتیب، با پذیرش مسئولیت مدنی برای عامل زیان، در واقع، به زندگان اطمینان داده می‌شود که جسمشان پس از مرگ نیز مورد احترام خواهد بود. به همین علت مشهور فقها و هم قانون مجازات جدید، به پرداخت دیۀ میت در راه‌های خیر حکم می‌دهد تا بدین وسیله لطمۀ وارده به جامعه جبران شود.